อย่าเหมา ต้องแยกแยะ 

มะม่วงต้นหนึ่งยอมรับว่ามันไม่ได้ดีทุกลูกหรอก บางลูกแตกเน่าตั้งแต่ยังไม่แก่ บางลูกก็รู้ก็ทราบดี ผิวเนียนข้างนอก แต่แมลงวันไปไข่ไว้ตั้งแต่ยังไม่สุก เลยหนอนเน่าอยู่ข้างใน เจาะอยู่ข้างในสวยแต่ข้างนอก 
...
มี ก็รู้ มันก็เป็นธรรมชาติของมะม่วงต้นหนึ่งนั่นแหละ จะให้ดีทุกลูกเลยมันเป็นไปไม่ได้ ธรรมชาติของมันจะมีลูกที่เน่าที่เสียปนอยู่ บางลูกติดช่อมาร่วงไม่ทันเป็นลูก บางลูกก็ติดมาได้อาทิตย์นึงก็ร่วง ขาดน้ำขาดอาหาร ร่วง หลุดรอดมาเหลือช่อละไม่กี่ลูก ช่อละหกเจ็ดลูกก็ถือว่าดกแล้ว 
...
ก็เป็นธรรมชาติ คนก็เหมือนกันไม่ว่าจะชาวบ้านหรือชาววัด ก็เหมือนกับมะม่วงต้นหนึ่งนั่นแหละ วัดหนึ่งก็ไม่ใช่ว่าจะดีทุกองค์หรอก บางองค์ก็ไม่ได้เรื่องเน่าในเหมือนมะม่วง ดูข้างนอกก็ว่าเหลืองดี แต่หลุดมาแต่ละคำนี่ยังมีโลภ ยังมีหลง ยังโกรธ 
...
ก็ธรรมดา เปรียบเทียบกับมะม่วงแก อย่าไปโกรธมันเลย แก ก็แยกแยะสิ เอาลูกที่กินได้สิ เอาลูกที่ไม่เน่าใน ที่หนอนไม่ได้ไปไข่เจาะไว้ ทิ้งไว้ 
...
คนฉลาดก็จะเลือกกินลูกที่ไม่เน่าไม่ใช่โค่นต้นทิ้ง คนโง่โค่นต้นทิ้งเลยแทนที่จะไปเสาะกินได้บ้างสักสามสิบลูกสี่สิบลูก ดันไม่ได้กินสักลูกเลยด้วยขาดปัญญา เช่นกัน เลิกนับถือศาสนาพุทธ พอไปเจอกิริยาอาการของมะม่วงเน่าเข้า โมโหฟันต้นทิ้ง อดเลย 
...
ต้องเป็นคนที่มีปัญญาแยกแยะ ธัมมะวิจยะ แปลว่า ธรรมะวิจัย วิจัย คือ แยกแยะ เมื่อ แยกโดยละเอียดก็จะไม่เหมา 

หลวงพ่อเฉลิมโชค ฉันทชาโต
สำนักวิปัสสนาป่ากล้วย อุตรดิตถ์ 
วันที่ 4 กันยายน 2562