[ ตอบ ]
เกสา โลมา นะขา ทันตา ตะโจ ตะโจ ทันตา นะขา โลมา เกสา
เกสา โลมา นะขา ทันตา ตะโจ ตะโจ ทันตา นะขา โลมา เกสา
เกสา-ผม โลมา-ขน นะขา-เล็บ ทันตา-ฟัน ตะโจ-หนัง
ตะโจ-หนัง ทันตา-ฟัน นะขา-เล็บ โลมา-ขน เกสา-ผม
เกสา-ผม โลมา-ขน นะขา-เล็บ ทันตา-ฟัน ตะโจ-หนัง
ตะโจ-หนัง ทันตา-ฟัน นะขา-เล็บ โลมา-ขน เกสา-ผม
ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง หนัง ฟัน เล็บ ขน ผม
...
กล่าวกรรมฐาน ๕ อยู่อย่างนี้เป็นวันๆ เป็นเดือนๆ จะคิดจะมีปัญญาผุดขึ้นมาเองว่า เรากำลังกล่าวถึงแท่งแห่งความจริง ทั้งโลกมีแต่ผม ขน เล็บ ฟัน หนังเหมือนกันหมด ถือตัวถือตน เจ้ายศเจ้าอย่าง ขี้โกรธ ขี้โมโห สกปรกก็กายนี้ บริสุทธิ์ก็กายนี้ ตกนรกก็กายนี้ นิพพานก็กายนี้ กายที่มีผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เป็นต้นตอแห่งกรรมชั่วกรรมดีทั้งปวง ปัญญาทั้งหลายจะหลากหลายขึ้นมาเอง วิปัสสนากับพิจารณาคืออาการเดียวกัน คือการให้รู้จักพิจารณาความจริง และความจริงที่อยู่ใกล้ที่สุด คือความจริงของตัวเราเอง เราคือใคร ที่เรียกว่าคนนั้นประกอบด้วยอะไรบ้าง
...
พระพุทธเจ้าให้ความสำคัญเรื่องนี้เป็นที่หนึ่ง ใครบวชแล้วไม่ได้พิจารณากรรมฐาน ๕ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง - หนัง ฟัน เล็บ ขน ผม เป็นเบื้องต้นถือว่าการบวชนั้นไม่สมบูรณ์ เท่ากับไม่ได้ประพฤติไม่ได้ปฏิบัติ ฉะนั้นทุกคนจะต้องพิจารณาสังขารร่างกายนี้ให้เป็น ให้แจ่มแจ้ง ให้ปล่อยวาง ให้คลายจากการยึดมั่นถือมั่น
...
คนที่หนึ่ง > แก...แกเกลียดใคร
คนที่สอง > เกลียดยาย ก
คนที่หนึ่ง > ยาย ก มันประกอบด้วยอะไร
คนที่สอง > ด้วยผม ด้วยขน ด้วยเล็บ ด้วยฟัน ด้วยหนัง
คนที่หนึ่ง > ทำไมถึงจะหาย
คนที่สอง > ถ้าได้ด่ามันแล้วจะหาย
คนที่หนึ่ง > ตัวมันไม่อยู่แต่ฉันมีเสื้อมีกางเกง มีรองเท้ามัน
เอามากองไว้ แล้วด่าใส่รองเท้าใส่เสื้อมัน
แกจะหายแค้นหายโกรธไหม
คนที่สอง > ไม่ ต้องเอาตัวมันมา
คนที่หนึ่ง > ตัวมันมาไม่ได้ มันโกนผมทิ้งไว้ มันตัดเล็บทิ้งไว้ ด่าใส่เล็บใส่ผมได้ไหม
คนที่สอง > ไม่ได้ ต้องมาทั้งหมด
...
จะต่างอะไรกัน มีผม ขน เล็บ ฟัน หนังเหมือนกัน จะไปด่าอวัยวะทั้งหลายเหล่านั้น ปล่อยมันไปเถอะ ถ้าเกิดปัญญาซึ่งเป็นผลจากการวิปัสสนาหรือการพิจารณาแล้ว จะรู้ว่าเราใช้อะไรโกรธกัน ใช้อะไรรักกัน ก็จะได้คำตอบว่า การเอาผม ขน เล็บ ฟัน หนัง มาวางติดกันไว้เรียกว่ารัก ห่างกันแปลว่าเกลียด ...รักกัน เราตายแล้วเผาด้วยกันทั้งคู่เลยดีไหม แกไปก่อนเถอะ ข้าจะจัดการมรดกอยู่ข้างหลัง... เมื่อถึงตอนนั้นไม่เห็นไปด้วยกันเลย ผลที่สุดแล้ว มันเป็นเพียงแค่อวัยวะอยู่ไกลหรือใกล้กันเท่านั้นเอง ไม่ได้มีความหมายอะไรไปมากกว่านี้ อวัยวะทั้งหลายรักกันไม่เป็น เกลียดกันไม่เป็น นอกจากเจ้าของเข้าใจผิดๆ นี่คือประโยชน์จากการวิปัสสนา
บรรยายธรรมเมื่อวันที่ ๒ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๕
